-
1 tempora
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
2 tempore
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
3 tempus
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23.
См. также в других словарях:
His Dark Materials — For other uses, see His Dark Materials (disambiguation). His Dark Materials Northern Lights The Subtle Knife The Amber Spyglass Author Philip Pullman Language English … Wikipedia
Three Witnesses — The Three Witnesses were a group of three early leaders of the Latter Day Saint movement who signed a statement in 1830 saying that an angel had shown them the golden plates from which Joseph Smith, Jr. translated the Book of Mormon and that they … Wikipedia
Three Kingdoms — The Three Kingdoms period (zh tsp|t=三國|s=三国|p=Sānguó) is a period in the history of China, part of an era of disunity called the Six Dynasties following immediately the loss of de facto power of the Han Dynasty emperors. In a strict academic… … Wikipedia
Three Men, a Woman and a Baby — Infobox Only Fools and Horses episode name = Three Men, a Woman and a Baby Series = 7 writer = John Sullivan director = Tony Dow producer = Gareth Gwenlan Duration = 50 minutes Airdate = 3 February 1991 Audience = 18.9 million Cast = Three Men, a … Wikipedia
Heads or tails — Head Head (h[e^]d), n. [OE. hed, heved, heaved, AS. he[ a]fod; akin to D. hoofd, OHG. houbit, G. haupt, Icel. h[ o]fu[eth], Sw. hufvud, Dan. hoved, Goth. haubi[thorn]. The word does not correspond regularly to L. caput head (cf. E. {Chief},… … The Collaborative International Dictionary of English
Three Witches — The Three Witches (also known as the Weird Sisters) are supernatural characters created by William Shakespeare in his play Macbeth . Many of their actions and traits are drawn from Holinshed s Chronicles mdash;a popular history of the British… … Wikipedia
Characters of His Dark Materials — The following is a list of both main and minor characters from Philip Pullman s His Dark Materials trilogy. Main charactersLyra Belacqua/SilvertongueLyra Belacqya (pronounced Lie ruh), who adopts the surname Silvertongue given to her by Iorek… … Wikipedia
List of His Dark Materials characters — The following is a list of both main and minor characters from Philip Pullman s His Dark Materials trilogy. Contents 1 Main characters 1.1 Lyra Belacqua/Silvertongue 1.2 Will Parry 1.3 … Wikipedia
Talking Heads — Infobox musical artist Name =Talking Heads Img capt = (clockwise from top center: Frantz, Harrison, Byrne, Weymouth) Img size = Background = group or band Birth name = Alias = Origin = New York City, New York, United States Years active =… … Wikipedia
Newcastle upon Tyne — This article is about the English city. For other uses, see Newcastle. Coordinates: 54°58.440′N 1°36.792′W / 54.974°N 1.6132°W / 54.974; 1 … Wikipedia
Stratford-upon-Avon — This article is about the town in south Warwickshire. For other uses, see Stratford. Coordinates: 52°11′24″N 1°42′36″W / 52.19°N 1.710°W / 52 … Wikipedia